Guerra d'os Cient Anyos

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Guerra d'os Cient Anyos
[[]]
A batalla de Crécy (1346, ilustración d'as Cronicas de Jean Froissart.
Información cheneral
Calendata: 1337 - 1453
Puesto: Principalment, Francia y os Países Baixos borgonyons
Resultau: Victoria francesa; o reino d'Anglaterra pierde os suyos dominios feudals en l'actual Francia
En conflicto
Reino de Francia, Reino de Castiella, Escocia, Chenova, Bohemia, Reino d'Aragón y Reino de Mallorca	Reino d'Anglaterra, Borgonya Bretanya, Portugal, Navarra, Flandres, Hainaut, Aquitania y Luxemburgo
Guerra d'os Cient Anyos
Guerra d'os Cient Anyos (1337-1360) • Guerra de Succesión de Bretanya • Primera Guerra Civil de Castiella • Guerra d'os Dos Peros • Guerra d'os Cient Anyos (1369-1389) • Guerra d'os Cient Anyos (1415-1429)

Se conoixe en a Historiografía con o nombre de Guerra d'os Cient Anyos a o periodo 1337-1453, cuan os reinos de Francia y Anglaterra luitoron entre éls en muitas guerras, separadas por treguas de breve durada.

A guerra entre os dos países escomenzó cuan Eduardo III d'Anglaterra pretendió o trono de Francia, en estar nieto d'o rei Felipe IV O Bello de Francia, en contra de Felipe de Valois, qui nomás en descendeba indirectament, per brancas femeninas.

L'exercito anglés iba ganando a guerra a lo prencipio gracias a los arquers, que permitioron exitos en as batallas de Crécy (1346) y Azincourt (1415). Os angleses no podioron controlar por muito tiempo os territorios conquiestos en no tener refirme local (a diferencia d'os Plantachenet d'o sieglo XII yeran vistos como forans por a población). A unica rechión de Francia on bi heba un refirme cutiano a los angleses yera en Guyena.

Os franceses yeran desorientaus y en estau de guerra civil (armanyacs contra borgonyons), pero a hostilidat contra os angleses iba augmentando y Chuana d'Arco se en aproveitó.

Oficialment, a guerra d'os Cient Anyos remató con o tractau de paz sinyau en Picquigny (Picardía) o 29 d'agosto de 1475, encara que a historiografía prefiere a calendata de 1453, cuan as tropas anglesas fuoron forachitadas de Francia (encara que no pas d'a ciudat de Calais, que continó en mans d'os angleses dica o sieglo XVI).

A guerra remató con a consciencia nacional separada d'os dos países, Francia y Anglaterra, que dica ixas envueltas compartiban muitas d'as suyas particularidaz culturals y churidicas, en estar a Casa Reyal anglesa d'orichen francés, encara que luitaban por o control de l'ueste y o norte de l'actual Francia, ye decir, Normandía, Bretanya, Maine, Anchú, Poitou y Guyena. Ta tentar de controlar istos territorios, dende 1159 dica 1240 ya bi n'heba habiu luitas entre a Casa de Plantagenet anglesa y a Casa de Capeto francesa, evolucionando os dos reinos dende una estructura politica feudal muit dividida enta una estructura mas centralizada. Como en rematar ista primera luita no s'heba definiu a situación d'o Ducau d'Aquitania (posesión d'os reis d'Anglaterra encara que infeudaus a o rei de Francia), y como entre os dos países intrigaban ta apoderar-se'n d'o condau de Flandres y d'o Ducau de Bretanya, o luita no se podeba pas evitar, y a situación desembocó en a guerra ubierta entre todas dos nacions.